Świat mierzy się dziś z dwoma ogromnymi wyzwaniami: chorobami cywilizacyjnymi związanymi z niezdrowym odżywianiem oraz kryzysem klimatycznym wynikającym z nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych. Odpowiedzią na oba problemy stała się dieta planetarna (Planetary Health Diet), opracowana w 2019 roku przez grupę naukowców z tzw. EAT-Lancet Commission.
To sposób żywienia, który ma chronić zdrowie człowieka i jednocześnie dbać o Ziemię.
Na czym polega dieta planetarna?
Dieta planetarna nie jest restrykcyjnym planem żywieniowym, ale zestawem zaleceń, które mają pomóc ludziom odżywiać się zdrowo i zrównoważenie:
-
Ograniczenie mięsa i produktów zwierzęcych – szczególnie czerwonego mięsa, które jest najbardziej obciążające dla środowiska. Zaleca się spożywanie go maksymalnie kilka razy w miesiącu.
-
Więcej roślin – warzywa, owoce, rośliny strączkowe, orzechy i nasiona powinny być podstawą codziennej diety.
-
Zdrowe źródła białka – zamiast dużych ilości mięsa: ryby, jajka (w umiarkowanych ilościach), nabiał o niskim przetworzeniu, a przede wszystkim rośliny strączkowe.
-
Tłuszcze roślinne zamiast zwierzęcych – oliwa z oliwek, olej rzepakowy, orzechy i pestki zamiast smalcu czy dużych ilości masła.
-
Produkty lokalne i sezonowe – aby zmniejszać ślad węglowy związany z transportem i przechowywaniem żywności.
-
Mniej cukru i przetworzonej żywności – dieta planetarna sprzyja naturalnym i mało przetworzonym produktom.
Dlaczego dieta planetarna jest ważna?
-
Dla zdrowia
Badania pokazują, że dieta planetarna zmniejsza ryzyko otyłości, cukrzycy typu 2, chorób serca i niektórych nowotworów. To dieta bogata w błonnik, witaminy i antyoksydanty, a uboga w niezdrowe tłuszcze i nadmiar białka zwierzęcego. -
Dla klimatu
Produkcja mięsa i nabiału odpowiada za ogromne emisje gazów cieplarnianych oraz zużycie wody i ziemi uprawnej. Ograniczenie ich spożycia na rzecz roślin pozwala zmniejszyć obciążenie środowiska. -
Dla przyszłych pokoleń
Zrównoważone rolnictwo i świadome wybory konsumenckie to klucz do zapewnienia, że nasze dzieci i wnuki również będą miały dostęp do zdrowej żywności.
Jak wprowadzić dietę planetarną w codziennym życiu?
-
Wybierać sezonowe warzywa i owoce – latem truskawki i pomidory, zimą kapustę i jabłka.
-
Zastępować część posiłków mięsnych daniami na bazie roślin strączkowych (np. chili z fasolą zamiast mięsa mielonego).
-
Stopniowo ograniczać mięso czerwone – np. zamiast codziennego jedzenia wędlin, wybierać hummus czy pasty warzywne.
-
Wybierać ryby z certyfikowanych źródeł i jaja od kur z wolnego wybiegu.
-
Kupować lokalnie – u rolników, na targach, od małych producentów.
Dieta planetarna to nie tylko sposób na zdrowsze życie, ale także wyraz troski o przyszłość naszej planety. To filozofia jedzenia, w której codzienny wybór między mięsem a rośliną staje się czymś więcej – aktem odpowiedzialności za własne zdrowie i losy świata.
